W odróżnieniu od materiałów ogniotrwałych, od których wymaga się głównie odporności na wysokie temperatury, materiały termoizolacyjne powinny przede wszystkim mieć możliwie małą przewodność cieplną, gdyż zadaniem ich jest ograniczanie strat cieplnych.
Materiały termoizolacyjne stosuje się jako zewnętrzną warstwę ścian komory grzejnej pieców elektrycznych, stanowią więc one drugą warstwę (za warstwą ogniotrwałą), a w piecach wysokotemperaturowych — trzecią warstwę (za warstwą wysoko ogniotrwałą i warstwą ogniotrwałą). W urządzeniach niskotemperaturowych, jak np. suszarki oporowe, ściany komory grzejnej może stanowić wyłącznie warstwa termoizolacyjna.
Ponieważ materiały termoizolacyjne pracują w łagodniejszych warunkach temperaturowych niż materiały ogniotrwałe, np. w temperaturze obniżonej dzięki obecności warstwy ogniotrwałej, wymaga się od materiałów termoizolacyjnych zaledwie dostatecznej ogniotrwałości.
Poza tym materiały termoizolacyjne powinny mieć małe ciepło właściwe, aby nie akumulowały dużych ilości ciepła ze względów omówionych w związku z materiałami ogniotrwałymi.